Beskid Niski - osuwiska
Wzdłuż południowej granicy Polski rozciągają się Karpaty. Góry te, o długości około 1300 kilometrów, ciągną się od Kotliny Wiedeńskiej na zachód do przełomu Dunaju na południowym wschodzie. Karpaty należą do tak zwanego systemu alpejskiego, który ukształtował się podczas najmłodszych alpejskich ruchów skorupy ziemskiej.
Karpaty zbudowane są z dwóch jednostek: strefy zewnętrznej, sfałdowanej w trzeciorzędzie i wewnętrznej, powstałej w kredzie. Strefa zewnętrzna, rozciągająca się od Bratysławy do Rumunii niemal w całości zbudowana jest z fliszu. Środkową część tej strefy tworzą Beskidy, a ich najniższą, ale jednocześnie najrozleglejszą partią jest Beskid Niski.
Beskid Niski zajmuje obszar pomiędzy Przełęczami Tylicką i Łupkowską. Obszar ten ma szerokość około 100 kilometrów. Główny grzbiet karpacki na tym odcinku stanowi wododział pomiędzy zlewiskami Morza Czarnego i Bałtyckiego.
Beskid Niski zbudowany jest ze skał osadowych tzn. fliszu. Utwory osadowe powstały na dnie morza zwanego Oceanem Tetydy. Ocean istniał przez 100 milionów lat. Flisz powstawał na dnie oceanu; tam najpierw osadzały się żwiry i piaski, a na końcu najlżejsze iły. Proces ten powtarzał się wielokrotnie. Odłożone warstwy z upływem czasu przemieniały się w skały. Ze żwirów powstały zlepieńce, a z iłów - łupki.
Na przełomie oligocenu i miocenu 28 milionów lat p.n.e. zderzyły się płyta europejska z blokiem pannońskim. Spowodowało to znaczne sfałdowanie osadów fliszowych. Powstał szereg płaszczowin zbudowanych z nakładających się na siebie fałdów.
Charakterystyczne dla gór fliszowych są procesy osuwiskowe. Podczas intensywnych opadów, które miały miejsce w 1997 roku, bardzo szybki spływ dużych ilości wody zniszczył tarasy na stokach Wałowej Góry, Młynarskiej Góry i Laskowej Góry. Rozliczne leśne i polne drogi stały się rwącymi strumieniami, pogłębionymi przez nurt nawet o 1.5 metra. W wielu miejscach utwardzone jezdnie, nachylone pod kątem większym od pięciu stopni, zrywane były przez spływające wody.
W Małopolsce nie prowadzi się rejestracji osuwisk. Nie wiadomo, ile jest zniszczonych dróg i budynków.
W latach siedemdziesiątych w Państwowym Instytucie Geologii opracowano pierwsze mapy ilustrujące niebezpieczeństwa wynikające z ruchów mas ziemi w Małopolsce. Przez dekady gromadzono nowe dane.
Po powodzi w roku 1997 w Instytucie wykonano szczegółowe mapy geologiczne zagrożonych terenów. Wykorzystano każdą informację o występującym osuwisku. Specjalne służby rejestrowały miejsce zdarzenia, przeprowadzając jednocześnie badania geotechniczne.
Władze województw tarnowskiego i nowosądeckiego otrzymały fachową dokumentację. Władze samorządowe rozesłały zawiadomienia do gmin, że mogą otrzymać mapy potencjalnych osuwisk za cenę papieru, na którym opracowanie wydrukowano. Na kupno map zdecydowały się dwie gminy!
Poniżej fotoreportaż z podróży po osuwiskach w Beskidzie Niskim:
