Kościół w Trzęsaczu
Kto przepływał promem z Calais do Dover, zapewne był pod wrażeniem białej kamiennej ściany wyrastającej z morza. Dover, leżące Kanału La Manche, znane jest ze swojego klifowego wybrzeża, noszącego nazwę White Cliff of Dover.
Klifem nazywa się urwisko brzegu morskiego, powstałe na wysokich wybrzeżach zbudowanych ze skał zwięzłych. Urwisko powstaje na skutek niszczącej działalności falowania. Fale podcinają brzeg, co prowadzi do tworzenia się w nim zagłębień zwanych podciosem brzegowym. W miarę pogłębiania się niszy następuje obrywanie się coraz wyższych partii brzegu i powstawanie stromego urwiska. W ten sposób klif cały czas się cofa, aż do momentu kiedy znajdzie się poza zasięgiem fali przybojowej.
Linia brzegowa polskiego Pobrzeża Bałtyckiego wykazuje znaczne wyrównanie pomimo dużego zróżnicowania morfologicznego. Charakterystyczną cechą morfologii naszego wybrzeża jest dominacja typu płaskiego o budowie piaszczystej oraz klifów gliniastych i piaszczystych. Wygląd morfologiczny brzegów klifowych różni się w zależności od etapu ich rozwoju. W Polsce klify aktywne i będące w początkowym lub końcowym etapie rozwoju mają łączną długość 45 km.
Tempo cofania się brzegu klifowego jest zróżnicowane czasowo i przestrzennie, odbywa się skokowo.
Klif w Ustroniu Morskim w latach 1961-1971 przemieszczał się z prędkością do 3,1 metra na rok! W Sarbinowie w latach 1783-1924 odnotowano tempo cofania się lądu 0.70-1.90 metra na rok. Przyjmuje się, że tempo niszczenia klifów wynosi 0,1-1,3 m3 /rok. W Polsce całkowitą ilość zniszczonego wybrzeża klifowego określa się na 498 534 m3/rok.
W Trzęsaczu, miejscowości położonej w gminie Rewal na Wybrzeżu Trzebiatowskim, klif cofa się około 0,3-0.4 m/rok. Charakterystyczny jest tu widok ruin kościoła, znajdującego się na brzegu stromego, klifowego urwiska.
Na przełomie XIV i XV wieku w centrum wsi wzniesiono gotycki kościół. W tamtym czasie wieś oddalona była od brzegu morza o dwa kilometry. Niestety, niszcząca działalność fal morskich, szczególnie intensywna podczas sztormów, powodowała, że z każdym rokiem brzeg zbliżał się do świątyni.
Jeszcze w XIX wieku dwukrotnie próbowano ratować kościół obkładając brzeg faszyną i kamieniami.
W drugiej połowie XIX wieku morze stanęło u stóp urwiska, na którego szczycie wznosił się kościół. W 1874 roku, wobec realnego zagrożenia, wyposażenie kościoła przeniesiono do kamieńskiej katedry, a budynek zamknięto.
W 1885 kościół stanął na krawędzi klifu, a w 1901 roku runęła do morza pierwsza ściana świątyni.
Ostatnie osuwisko miało miejsce w 1994 roku. W 1995 roku pozostałości kościoła cudem przetrwały jeden z największych sztormów dwudziestego stulecia. W 1999 roku powstał społeczny komitet ratowania ruin. Początkowo projektowano podnieść pozostały mur, a po wzmocnieniu podłoża, posadowić go na nowo.
Ostatecznie opracowano jednak inny projekt. Jego realizacji podjęła się firma Najder engineering, specjalizująca się w ochronie zabytków, wzmacnianiu fundamentów, konstrukcji murowanych oraz w ochronie obiektów przed wilgocią.
Firma Najder engineering zajmowała się między innymi zabezpieczeniem Kopca Kościuszki w Krakowie, Arkadami Kubickiego w Warszawie, zamkiem w Gniewie czy klifem w Jastrzębiej Górze. Klif w Trzęsaczu o wysokości przeszło 14 metrów zbudowany jest z gliny zwałowej z przewarstwieniami piasku. Spąg gliny zapada w kierunku północnym.
Na wysokości ruin kościoła miąższość gliny zwałowej przekracza 16 metrów. Pod glinami zwałowymi zalegają piaski wodnolodowcowe. Woda gruntowa znajduje się w piaskach wodnolodowcowych na głębokości 16 metrów. Od strony morza podłoże z gliny zwałowej jest przykryte materiałem naniesionym przez morze. Bezpośrednio u stóp klifu zalegają piaski drobnoziarniste.
Prace zabezpieczające skarpę podzielono na kilka etapów. Dotychczas wykonane zostały te, które zabezpieczają ruiny i klif przed niszczącą działalnością morza i wód opadowych, czyli:
- zastrzyki betonowe wzmacniające klif
- tymczasowy nasyp obciążający klif
- wykonanie oczepu żelbetowego 40 x 60 cm
- zamontowanie rur drenażowych
- zasyp poszerzający koronę z kamienia łamanego - obłożony gambionami i siatką maskującą
- ustawienie gwiazdobloków betonowych na plaży
- ustawienie koszy z siatki Flex-mac wypełnione kamieniami i piaskiem, otwarte od góry
- ustawienie ogrodzenia zabezpieczające klif przed wtargnięciem ludzi
Zarówno prace wykonane, jak i dalsze, projektowane, mają zabezpieczyć ruiny przed całkowitym zniszczeniem.