Ocena zanieczyszczenia terenów pod budownictwo - badania szczegółowe
Ocenę stanu jakości gruntu przeprowadza się w pięciu etapach. W przypadku przkroczenia dopuszczalnych stężeń w badaniach wstępnych, w ramach etapu V wykonuje się badania szczegółowe. Niniejszy artykuł opisuje ten proces na załączonych przykładach.
Po istotne szczegóły etapów I-IV odsyłamy do poprzedzającego artykułu Ocena zanieczyszczenia terenów pod budownictwo, gdzie znajduje się także rozbudowana wersja poniższego schematu.
- I – Ustalenie przyczyny występowania potencjalnego zanieczyszczenia
- II – Ustalenie listy substancji, których występowanie w gruncie jest spodziewane
- III – Zebranie oraz analiza dostępnych i aktualnych źródeł informacji istotnych do oceny zagrożenia zanieczyszczeniem
- IV – Przeprowadzenie badań wstępnych
- W badaniach nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych stężeń
- Zakończenie badań
bez konieczności wykonywania etapu V
- Stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych stężeń:
V – Przeprowadzenie badań szczegółowych - Opracowanie planu poboru dodatkowych prób w celu oznaczenia obszaru zanieczyszczonego (konkturowanie zanieczyszczeń)
- Opracowanie dokumentacji określającej ilość gruntu do remediacji
- Sporządzenie planu remediacji i jego zatwierdzenie
- Remediacja
- Badania zanieczyszczenia gruntu po przeprowadzeniu remediacji
- Brak zanieczyszczeń
Raport końcowy
Zakończenie procesu
Jeżeli w etapie badań wstępnych nie wykryto przekroczeń dopuszczalnych stężeń badanych substancji ocenę zanieczyszczenia uznaje się za zakończoną.
W przypadku stwierdzenia zanieczyszczenia przystępuje się do etapu piątego, którego celem jest określenie stref zalegania zanieczyszczonego gruntu. W tym celu sporządza się mapę z zaznaczonymi punktami, w których odnotowano przekroczenie dopuszczalnego stężenia badanych substancji (rys. 1a i 2a), oraz profile geologiczne otworów z zaznaczoną miąższością występowania gruntów nasypowych i rodzajami gruntów w danym otworze badawczym. Na rysunku 3 pokazano miejsca poboru prób w przekroju. Kolorem czerwonym oznaczono próbę zanieczyszczoną, zielonym – czystą, a czerwonym kratkowaniem – miąższość zalegania gruntów zanieczyszczonych. Należy zaznaczyć, że poszczególni wykonawcy badań i opracowujący dokumentacje w różny sposób ilustrują otrzymane wyniki.
Analiza wyników badań wstępnych pozwala określić ilość prób do pobrania w terenie w ramach etapu V – badań szczegółowych. Punkt, w którym wykryto przekroczenie stężenia, należy okonturować zarówno na planie (wyznaczenie powierzchni), jak i w profilu (głębokości występowania).
Przykład badania szczegółowego
Zgodnie z zasadami przedstawionymi w rozporządzeniu, dla działki o powierzchni 4415 m2 wyznaczono 5 stref poboru prób powierzchniowych (zasady wyznaczania stref opisane są w poprzednim artkule). Badania wykazały, że w trzech strefach występują zanieczyszczenia. Jednocześnie okazało się, że 4 próby pobrane z większych głębokości także są zanieczyszczone. W próbach powierzchniowych przekroczona została dopuszczalna zawartość oleju, a na głębokości 0,80 m p.p.t. odnotowano zbyt wysoką ilość kadmu. Zanieczyszczenie kadmem stwierdzono w gruntach nasypowych. Grunty rodzime były czyste.
Na rysunkach 1a i 2a przedstawiono potencjalny obszar występowania zanieczyszczeń, na podstawie którego obliczono ilość gruntu wymagającego remediacji:
- w warstwie powierzchniowej: 975 Mg;
- w warstwie wgłębnej: 4400 Mg.
Z badań wstępnych wynika, że remediacji należy poddać łącznie 5375 Mg gruntu. W celu szczegółowego rozpoznania terenu i zmniejszenia ilości gruntu do koniecznej remediacji zdecydowano się pobrać 6 prób pojedynczych z głębokości 0,00-0,25 m p.p.t. z 3 stref, które wykazały zanieczyszczenie. Zgodnie z rozporządzeniem na etapie wstępnym z warstw powierzchniowych każdej strefy pobiera się próby mieszane. Ponadto zaprojektowano pobranie 6 prób z głębokości 0,80-1,00 m p.p.t. Po przeprowadzeniu dodatkowych badań okazało się, że tylko w 1 z 6 dodatkowo pobranych prób z głębokości 0,80-1,00 m p.p.t. przekroczone zostały wartości dopuszczalnych stężeń. Pozostałe próby były czyste. Na podstawie nowych wyników sporządzono rysunki stref zanieczyszczenia zarówno na planie sytuacyjnym (rys. nr 1 i 2) i w przekroju (rys. nr 3).
Z badań wstępnych wynika, że zanieczyszczone jest 975 m3 gruntu. Badania szczegółowe wykazały, że w rzeczywistości zanieczyszczona jest tylko część powierzchni. Remediacji należy przekazać 425 m3 gruntu, co potwierdza nowa mapa zanieczyszczeń warstwy powierzchniowej. Dodatkowe badania zmniejszyły ilość gruntu o 550 m3.
W warstwie wgłębnej grunt zanieczyszczony zajmuje powierzchnię 1600 m2 do głębokości 1,0 m. Remediacji należy poddać 2040 Mg. Badania szczegółowe zmniejszyły masę gruntu w warstwie wgłębnej o 2360 Mg.
Wnioski
Łącznie masa gruntu która musi być poddana remediacji po wykonaniu badań szczegółowych wynosi 2465 Mg, a według badań wstępnych – 5375 Mg. Badania szczegółowe zmniejszyły ilość zanieczyszczonego gruntu o 2910 Mg.
Przy założeniu, że remediacja 1 tony Mg gruntu kosztuje ok. 100 zł, na oczyszczenie terenu należy przeznaczyć 246 500 PLN. Badania szczegółowe pozwoliły zaoszczędzić 291 000 PLN. Koszt dodatkowych badań gruntu wyniósł 9 000 PLN, co stanowi zaledwie 3% osiągniętego zysku.
Anna Urbanek-Szopa
dr inż. Krzysztof Traczyński
Artykuł publikowany w magazynie Materiały Budowlane