Drenaż - co to jest, kiedy i jak robić
Drenaż - jeżeli dobrze się go zaprojektuje i wykona - skutecznie chroni piwnice domu przed zalaniem. Jeżeli podłoże pod domem jest piaszczyste, drenaż może również obniżyć poziom wód gruntowych.
Co to jest drenaż?
Drenaż to sieć instalacji ułożona wokół budynku, na poziomie fundamentów. Drenaż zbiera wodę gromadzącą się w otoczeniu piwnic i odprowadza ją na bezpieczną odległość. Stosuje się go, by na stałe obniżyć poziom wody w gruncie lub odprowadzić wodę opadową przesączającą się do podłoża, przy ścianach budynku, jak również tę przepływającą przez warstwy piasku występujące w glinie. Zwykle drenażem otacza się cały budynek, łącznie ze wszystkimi jego fragmentami wysuniętymi poza ogólny zarys budowli.
Drenaż wykonuje się na podstawie projektu, uwzględniającego lokalne warunki gruntowo - wodne. Zamawia się go u inżyniera budownictwa wodnego lub specjalisty od melioracji albo geotechnika.
Instalacja drenażowa składa się z:
- rur drenarskich
- studzienek kontrolnych
- obsypki filtracyjnej
- materiału drenującego
- warstwy filtracyjnej
Kiedy robić drenaż?
Drenaż powinien być stosowany zawsze wtedy, gdy istnieje niebezpieczeństwo stałego lub okresowego zalewania budynku wodą. Szczególnie uzasadnione jest stosowanie drenażu w gruntach słabo przepuszczalnych (gliny, piaski gliniaste), ponieważ właśnie w takim podłożu ściany piwnic najczęściej zamakają: woda przesącza się przez warstwy naruszone w czasie wykonywania wykopu.
Jeśli dom stoi na zboczu lub w pobliżu krawędzi skarpy, woda płynąca zboczem zatrzymuje się na jego ścianach fundamentowych i zawilgaca je. Taki dom musi mieć drenaż, który umożliwi swobodny odpływ wody zatrzymywanej przez ściany fundamentowe od strony wzniesienia.
Drenażu można nie wykonywać, jeżeli dom posadowiony jest na gruntach silnie przepuszczalnych (piaskach i żwirach).
Rury drenarskie
Aby określić średnicę rur i ich spadek, projektant wykonuje szczegółowe obliczenia dla każdego odcinka. Zwykle wystarcza spadek 5 promili. Oznacza to, że na długości 10 metrów różnica wysokości między początkowym a końcowym punktem ciągu drenarskiego wynosi 5 centymetrów. Średnicę rur drenarskich dobiera zależnie od rodzaju gruntu i przewidywanej ilości wody do odprowadzania. Zazwyczaj wystarczają rury średnicy 10 centymetrów.
Rury drenarskie układa się tuż przy fundamentach. Najlepiej ułożyć rury w wykopie wykonanym w trakcie budowy domu. Zmniejsza się w ten sposób ilość robót ziemnych, a jednocześnie zwiększa skuteczność działania drenażu.
Rury drenarskie muszą znajdować się w przestrzeni pomiędzy górną i dolną powierzchnią fundamentu. Jeżeli rury będą za głęboko, woda zanim zostanie odprowadzona -będzie dostawać się pod fundament i podmywać go. Układanie rur należy rozpocząć w miejscu najbardziej odległym od przewidzianego odpływu wody. Jeżeli odległość pomiędzy początkiem i końcem drenażu jest zbyt duża, trudno jest zachować odpowiedni spadek. Ciąg drenarski należy wtedy rozdzielić i poprowadzić rury w dwóch przeciwnych kierunkach (rys 2). W szczególnej sytuacji wodę z drenażu można odprowadzić do dwóch ujść (rys 3).
Studzienki kontrolne
Studzienki kontrolne umieszcza się tam, gdzie rury drenażu zmieniają kierunek - łączą one kolejne odcinki drenażu. Średnica studzienki musi być na tyle duża, by można było swobodnie dostać się do końcówek rur drenarskich. Dzięki temu można czyścić rury. Aby do studzienek nikt nie wpadł i aby nie zostały zasypane śmieciami, muszą być zamknięte od zewnątrz. Zwykle stosuje się studzienki plastikowe (średnicy około 30 cm) lub z kręgów betonowych (średnicy 80-120 cm). Można też zamontować plastikowe studzienki z łapaczami piasku (rys 4). Studzienki te mają dodatkową przestrzeń poniżej poziomu rur, w której osadza się piasek przepływający razem z wodą. Raz do roku studzienki oczyszcza się z piasku.
Obsypka filtracyjna
Rury drenarskie otacza się obsypką filtracyjną z odpowiednio dobranej warstwy kruszywa (rys 1). Rodzaj obsypki decyduje o skuteczności i trwałości odwodnienia. Dobrze zrobiona osypka zatrzymuje nawet drobne cząstki gruntu niesione przez wodę. Dzięki temu zapewnia drożność drenażu przez bardzo długi czas. Zaleca się, by obsypkę wykonywać ze żwiru stosowanego jako kruszywo do betonu. Na obsypkę nadaje się też kruszywo sztuczne - keramzyt, które produkuje się w mieszankach o różnej granulacji.
Materiał drenujący
Obsypkę filtracyjną należy oddzielić od gruntu wypełniającego wykop materiałem przepuszczającym wodę i jednocześnie zatrzymującym drobne cząstki gruntu (rys 1). Jest to cienka tkanina ze sztucznego włókna zwana geowłókniną.
Warstwa filtracyjna
Aby drenaż był skuteczny, należy wzdłuż ścian fundamentów lub piwnic ułożyć warstwę filtracyjną (rys 1). Odprowadzi ona wodę dopływającą w kierunku ściany do obsypki filtracyjnej i rur drenarskich. Warstwa filtracyjna może być wykonana ze żwiru. Układa się ją wtedy jednocześnie z obsypką filtracyjną. Zamiast żwiru można też stosować specjalne płyty drenujące. Układa się je wzdłuż ścian fundamentów, zanim wykona się obsypkę filtrcyjną.
Odprowadzenie wody
Wodę z drenażu zwykle odprowadza się do kanalizacji deszczowej. Jeżeli jej nie ma, a dom położony jest na wzniesieniu - wodę można odprowadzić do rowu melioracyjnego lub do rzeki. W innym wypadku musimy wybudować studnie chłonne lub zastosować metodę rozkroplenia. Rozwiązanie odprowadzenia wody z drenażu dobiera się odpowiednio do warunków gruntowych. Studnie chłonne stosuje się, gdy dom posadowiony jest na gruncie nie przepuszczającym wody, ale głębiej jest warstwa gruntu przepuszczalnego. Taka studnia może odprowadzić wodę z drenażu przez warstwę gliny do głębiej leżącej warstwy piaszczystej. Metodę rozkroplenia można stosować w gruntach zdolnych do przyjmowania wody, na przykład piaskach. Rozkroplenie polega na rozprowadzeniu wody siecią specjalnych rur na odległość 20-30 metrów od krawędzi budynku. Zawsze należy upewnić się, czy woda odprowadzana z drenażu nie będzie się cofać. Aby zabezpieczyć drenaż przed taką sytuacją, należy zamontować zawór zwrotny przy ujściu do kanalizacji lub rowu.
Kontrola drenażu
Przed zasypaniem instalacji należy sprawdzić, czy drenaż dobrze działa. Woda wlana na początku ciągu drenarskiego powinna bez przeszkód dotrzeć do ujścia. Nachylenie rur drenarskich powinien sprawdzić geodeta. Jeśli spadki są zgodne z projektem, można drenaż zasypać.
Uwaga: Podczas zasypywania należy uważać, by nie naciągnąć zbyt mocno lub nie uszkodzić geowłókniny.
Konserwacja drenażu
Trwałość drenażu zapewnia jego okresowa konserwacja: rury co kilka lat należy płukać wodą pod ciśnieniem. Raz w roku powinno się dokonać przeglądu stanu studzienek kontrolnych.
Artykuł publikowany w magazynie Murator